Lale Hakkında

  1. Ana Sayfa
  3. Lale Hakkında
Bilimsel Sınıflandırma
  • Âlem: Plantae
  • Şube: Magnoliophyta
  • Sınıf: Magnoliopsida
  • Takım: Liliales
  • Familya: Liliaceae
  • Botanik Adı: Tulipa
  • Türkçe Adı: Lale

Lale (Tulipa), Liliaceae (Zambakgiller) familyasından Tulipa cinsini oluşturan güzel çiçekleri ile süs bitkisi olarak yetiştirilen, soğanlı, çok yıllık otsu bitkidir.Anadolu’nun dağlık bölgelerinde, Kafkasya Kırgızistan ve Himalayalar’ın 4000 m’ye kadar olan yüksekliklerinde doğal olarak yetişebilir.Yazın kuru ve sıcak, kışın soğuk ve nemli geçen bölgelerde doğal olarak yaşayabilir.

Doğal laleler melezlenerek çok çeşitli laleler elde edilmiştir. Günümüzde 5544 çeşit lale türü mevcuttur.

Dikilecek Olan Lale Soğanı Nasıl Olmalı

Dikime hazır lale soğanının çevre genişliği minimum 11 cm olmalıdır. Ayrıca hastalıklardan arınmış parlak bakır renginde olmalı ve üzerinde herhangi bir leke, pas ve küf olmamalıdır.

Soğanlar Nereye Dikilmeli

Genellikle bahçenin herhangi bir yerine ( güneşli, gölgeli, yarı gölgeli alanlar, bordürler, teraslar, çitlerin etrafı, ağaç altlarına vb…) dikilebilirler. Boyları kısa olanları önlerinde görüntülerini kapatacak herhangi bir engel olmaksızın, uzun boylu soğanları ise duvar önlerine veya bordürlerin arka kısmına gelecek şekilde dikilmeleri önerilir.

Hastalık ve Zararlılar

Lale soğanları toprağa dikilmeden önce çeşitli hastalık etmenlerine karşı ilaçlanmalıdır. Hazırlanan ilaç içinde soğanlar bir süre bekletilmelidir. Lalede görülen en önemli hastalıklar şunlardır:

Kök yanıklığı: Pythium adlı mantarın neden olduğu bir hastalıktır. Dikimden iki hafta sonra zararı ortaya çıkmaya başlar. Hastalık, sıcaklığın 16 0C’ nin üstüne çıktığında hızla gelişir. Sıcaklık, 100 veya daha düşük ısıda ise hastalık ortaya çıkmaz. Hastalık etmeni topraktan geldiği için, dikimden önce toprak dezenfeksiyonu yapılmalıdır.

Rhizoctonia solani: Lalelerde diğer bir hastalık etkeni rhizoctonia adlı mantardır. Buda yapraklarda hastalık oluşturur. Özellikle filizlenme esnasında yapraklarda kahverengi lekeler veya çizgiler oluşturur. Bu hastalığın olmaması için derin dikim yapılmamalıdır. Hastalık görüldüğünde ilaçlama yapılmalıdır.

Botrytis cinerea: Diğer bir mantar hastalığı da “botrytis cinerea” nın neden olduğu hastalıktır. Bu hastalık, lale yetiştirilen topraklarda daha önce domates, biber, kasımpatı gibi bitkiler yetiştirilmişse görülmektedir. Hastalık etmeni yaprakların sararmasına ve soğanların çürümesine neden olur. Bu hastalıktan korunmak için, dikimden önce toprak dezenfeksiyonu gereklidir.

Sap kırılması: Bu hastalıkta sap üzerinde noktacıklar oluşur. Bu noktalardan saplar kolaylıkla kırılır. Hastalığın sebebi yüksek nemdir. Hastalıktan korunmak için, sera içi nemin % 90’ın üzerine çıkmaması sağlanmalıdır.

Rhizoctonia tuliparum: Lale soğanları ve sap üzerinde kirli beyazdan, kızıl kahverengine kadar 1mm – 1 cm büyüklüğündü yumrucuklar oluşturur. Soğanlar enine kesildiğinde kahverengi halkalar görülür. Saplar ise çürüyerek devrilir. Bu hastalıkla mücadele için, dikimden önce toprak sterilizazyonu yapmak gerekir.Botrytis tulipea:Bu hastalıkta filizler çıkmaz. Çıkan filizler de hemen ölür. Kurşuni küf olarak da bilinen bu hastalık, sporlara toprakta uzun süre kalabilir. Bu hastalıkla mücadele için toprak steril edilmelidir.

Fusarium oxysporum (soğan kuru çürüklüğü): Bu hastalıkta bitkinin gelişmesi yavaşlar. Yaprak uçları sararır ve çiçek tomurcuğu kurur. Bu hastalıktan korunmak için dikimden önce soğanların ilaçlanması gerekir.

Lalede Sulama ve Gübreleme

Lalede dikim yapıldıktan sonra can suyu verilmeli kış dönemine girdiğimiz için can suyundan sonra ilave sulamaya gerek yoktur ancak uzun kurak dönemde sulama yapılmalıdır. Genel olarak çiçek soğanları ayrıca bir gübrelemeye ihtiyaç göstermezler çünkü soğanlı bitkiler kendi gıda rezervlerini bünyelerinde depolarlar. Ancak daha uzun ömürlü ve daha zengin çiçeklenme için özel soğan gübresi ile çiçeklerinizin daha uzun ömürlü ve daha canlı renkli olmalarını sağlayabilirsiniz.

Eğer çiçek soğanlarınız birkaç yıl toprakta bırakılacaklarsa, sonbaharda toprağın yavaş yarayışlı gübre ile beslenmesi önerilir. Bu ilave gıda, soğanlarınızın gelecek ilkbaharda sağlıklı bir şekilde çiçeklenmeleri için gerekli gücü toplamasına yardımcı olur. Bu gübreleme her yıl tekrarlanmalıdır. Lale soğanlarının dikim yapıldığı bölgelerde kesinlikle hayvan gübresi kullanılmamalıdır.

Lalenin Dikim Derinliği ve Aralığı

Dikime hazır lale soğanının çevre genişliği minimum 11 cm olmalıdır. Daha küçük lale soğanları döllek olmayıp çiçek açmaz ya da çok küçük çiçek açarlar. Lalede dikim derinliği 10-12 cm olmalıdır. Dikim aralığı lalenin merkezinden merkezine 10 cm olmalıdır.

Lalenin Çiçeklenme Dönemi

Lale türlerinin erkenci, orta ve geç olmak üzere üç farklı çiçek açma dönemleri vardır. Erkenci türler Mart 15′de, ortacı türler Nisan 15′de, geçci türler Nisan 25′de çiçek açmaya başlarlar. Kısaca lalenin çiçeklenme süresi Mart 15 – Mayıs 20′dir.

Lalenin İklim ve Toprak İsteği

Ülkemizin her yanında lale dikimine uygun iklim şartları mevcuttur. Lale hemen hemen her türlü toprakta rahatlıkla yetiştirilir. Ancak çiçeklerin daha gösterişli ve bitkinin daha sağlıklı olması için optimum toprak yapısı; taşsız, kumlu – tınlı ve kireçsiz olmalıdır.

Toprağın pH aralığı 6.5 – 7.0 arasında olması istenir. Toprağın dikimden önce çapalanmasıyla, gerek toprağın havalandırılması ve gerekse yabancı ot kontrolü sağlanmış olur. Bahçelik alanlarda toprak hazırlığı yapılmalı, toprak havalandırılmalı ve ölçüm yapılarak metrekareye 90 – 100 bitki gelecek şekilde dikim yapılacak yerler ayarlanmalıdır.

Saksılı üretim yapılacaksa kullanılacak toprak karışımı şu şekilde olmalıdır: 1/3 oranında bahçe toprağı, 1/3 oranında torf ve 1/3 oranında kum şeklinde olmalıdır. Kesme çiçek ve saksılı üretimde dikimden hemen sonra toprak yüzeyine 2 cm kalınlığında kum serpilmesi bitki gelişimine faydalıdır. Ağır killi ıslak topraktan kaçınılmalıdır.

Çiçeklenme Sonrası İşlemler

Çiçekler solduktan sonra bitki saplarının üstündeki çiçek başları kırılıp sonra sulamaya devam edilmelidir. Yaprakların kahverengileşip kurumaya solmaya başladığı zaman sulamanın kesilmesi gereklidir.

Son aşamada çiçek tohumları oluşmadan önce kafalarını kesiniz. Daha sonra, yapraklar da tamamen solunca soğanları sökerek temizleyiniz. Aksi halde çiçek soğanları tohuma kalkar ve toprak altında bulunan soğanları yeterli düzeyde büyütemez ve bir sonraki baharda daha küçük çiçekler açar. yapraklar solmaya başladığında soğanları yaprakları ile birlikte itinalı bir şekilde sökerek bahçenizde gölge, serin ve rutubetsiz bir yerde (20 dereceyi geçmeden) bir sonraki dikim mevsimine kadar bekletiniz.

Ancak lale soğanları çiçeklenme bitiminden sonra toprak, yetiştiricilik için müsait olduğu takdirde toprakta bırakılabilir, ancak toprak yeterli miktarda organik madde miktarı ve besin elementleri içermediği takdirde çürürler. Topraktan çıkartılıp serin, kuru ve gölge bir yerde saklanmalıdır.